Ugonjwa Kiwele (Mastitis) ni ugonjwa wa ng’ombe wa maziwa, ukisababisha ongezeko la maumivu kwa mifugo na kupungua kwa ubora na kiasi cha maziwa. Hapa kuna mbinu madhubuti za kudhibiti mastitis na kuhakikisha afya bora ya mifugo na kuongeza uzalishaji wa maziwa:
1. Mazoezi Bora ya Ukamuaji
- Hamasisha kiwele kabla ya Kunyonyesha: Safisha chuchu za ng’ombe kwa kutumia bidhaa za kupambana na bakteria kabla ya kutumia mashine ya kukamulia maziwa.
- Teknolojia Bora ya Ukamuaji: Hakikisha mashine ya kukamua maziwa inafanya kazi vizuri ili kupunguza madhara kwenye chuchu.
- Matumizi ya Nguo za Kupiga chuchu: Tumia dawa za bakteria baada ya kukamua kwa kila chuchu ili kuzuia maambukizi.
2. Tiba ya Ng’ombe na Mazingira
- Matibabu ya Haraka: Tibu mastitis mara moja inapogundulika kwa kutumia dawa za kupambana na bakteria zilizoelekezwa na daktari wa mifugo.
- Tiba ya Ng’ombe Kavu: Tumia dawa za kupambana na mastitis kwa ng’ombe wanaoenda kwenye kipindi cha mapumziko (dry period) ili kuondoa maambukizi yaliyopo.
3. Utunzaji wa Mazingira na Ustawi wa Ng’ombe
- Malazi Safi: Hakikisha eneo la malazi la ng’ombe lina usafi wa hali ya juu. Tumia malazi kavu na safi ili kupunguza kuenea kwa bakteria.
- Usimamizi wa Kinga: Hakikisha ng’ombe wanapata chakula bora kilicho na virutubisho vya kutosha ili kuimarisha kinga ya mwili.
4. Ufuatiliaji na Urekebishaji wa Utendaji
- Utunzaji wa kumbukumbu: Weka kumbukumbu ya kiwango cha maziwa na idadi ya mastitis ili kugundua matatizo mapema.
- Ufuatiliaji wa Majibu ya Matibabu: Pima mara kwa mara seli za mwili (SCC) ili kuhakikisha matibabu yana matokeo mazuri na kupunguza uwezekano wa kurudiwa.
5. Mipango ya Kinga
- Chanjo: Tumia chanjo za kinga dhidi ya bakteria wa mastitis kama Staphylococcus aureus na Escherichia coli ili kupunguza hatari ya maambukizi.
- Mafunzo ya Wafanyakazi: Fundisha wafanyakazi kuhusu mbinu bora za ukamuaji na usimamizi wa afya ya ng’ombe.
6. Uchaguzi wa Mifugo na Huduma ya Binafsi
- Kutathmini Mifugo: Fuatilia afya ya mifugo mara kwa mara na chagua mifugo yenye historia ya mastitis kidogo kwa uzalishaji wa baadaye.
Kwa kutumia mbinu hizi, unaweza kupunguza hatari ya mastitis kwa ng’ombe wa maziwa, kuboresha afya ya mifugo, na kuongeza uzalishaji wa maziwa.